1⃣حیا از خداوند، که آگاه و بصیر است.
2⃣حیا از پیامبر (ص) که اعمال ما بر او عرضه می شود.
3⃣حیا از فرشتگان، که کارهای نیک و بد ما را می نویسند.
4⃣حیا از خودمان
5⃣حیا از مردم و همسایگان و افراد دیگر.

وقتی خدا را حاضر و ناظر بر اعمال خویش بشناسیم و هیچ جایی را خلوت ندانیم و باور کنیم که در محضر او پیدا و پنهان، روز و شب و …فرقی ندارد و علم او بر همه چیز و همه کس، محیط است.

این شناخت، عامل مهمّی در بازداشتن بندگان از خلافها و معصیت هاست. وقتی ما به خاطر حفظ آبروی خویش، در نزد دیگران کار بد نمی کنیم، چگونه راضی می شویم که آبرویمان نزد خدا برود؟ مگر او نمی بیند؟

قرآن می فرماید:
«اَلَم یَعلَم بِاَنَّ اللهَ یَری؟»
آیا نمی دانست که خداوند، می بیند؟

هر چه حیا و شرم انسان بیشتر باشد، گناهش کمتر خواهد شد….

حکمت های کاظمی،جواد محدثی