نگاهی بر اهداف و بعثت پیامبر
چهل سال از عمر پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله گذشت. ماه رجب بود، پیامبر در فراز كوه حِرا به عبادت و مناجات با خدا اشتغال داشت. در روز ۲۷ رجب ناگاه جبرئیل امین و پیک وحی، نزد پیامبر نازل شد، و پنج آیه آغاز سوره علق را چنین خواند: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ * اِقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ الَّذِی خَلَقَ. بخوان به نام پروردگارت كه جهان را آفرید، همان خدایی كه انسان را از خون بستهای خلق كرد، بخوان كه پروردگارت از همه بزرگوارتر است، همان كسی كه به وسیله قلم تعلیم داد، و به انسان آن چه را كه نمیدانست آموخت پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله با دریافت نخستین شعاع وحی، سخت خسته شده، نزد خدیجه آمد و فرمود زَمِّلُونِی وَ دُثِّرُونِی؛ مرا بپوشانید و جامهای بر من بیفكنید تا استراحت كنم.»
آن حضرت در بستر آرمیده بود كه آیات آغاز سوره مُدَّثِّر (آیات ۱ تا ۷ ) توسط جبرئیل بر آن حضرت، نازل گردید:
«یا أَیهَا الْمُدَّثِّرُ * قُمْ فَأَنْذِرْ * وَ رَبَّكَ فَكَبِّرْ * وَ ثِیابَكَ فَطَهِّرْ * وَ الرُّجْزَ فَاهْجُرْ * وَ لا تَمْنُنْ تَسْتَكْثِرُ * وَ لِرَبِّكَ فَاصْبِرْ؛ای در بستر خواب آرمیده ؛ برخیز و مردم را هشدار ده و پروردگارت را بزرگ بشمار و لباست را پاك كن ؛ و از پلیدیها بپرهیز و منّت مگذار و فزونی مَطَلَب و به خاطر پروردگارت مقاومت كن به این ترتیب آغاز اسلام، با نام خدا، خواندن، قلم، قیام، هشدار، پاكی و اخلاص و بزرگداشت خدا شروع شد
بعثت كه معنی رستاخیز معنوی و انقلاب در همه امور است با انقلاب فرهنگی آغاز گردید، چرا كه پایه و اساس انقلابها به خواندن و نوشتن و پاكسازی و بهسازی انقلاب فرهنگی بستگی دارد
چهل سال از عمر پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله گذشت. ماه رجب بود، پیامبر در فراز كوه حِرا به عبادت و مناجات با خدا اشتغال داشت. در روز ۲۷ رجب ناگاه جبرئیل امین و پیک وحی، نزد پیامبر نازل شد، و پنج آیه آغاز سوره علق را چنین خواند: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ * اِقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ الَّذِی خَلَقَ. بخوان به نام پروردگارت كه جهان را آفرید، همان خدایی كه انسان را از خون بستهای خلق كرد، بخوان كه پروردگارت از همه بزرگوارتر است، همان كسی كه به وسیله قلم تعلیم داد، و به انسان آن چه را كه نمیدانست آموخت پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله با دریافت نخستین شعاع وحی، سخت خسته شده، نزد خدیجه آمد و فرمود زَمِّلُونِی وَ دُثِّرُونِی؛ مرا بپوشانید و جامهای بر من بیفكنید تا استراحت كنم.»
آن حضرت در بستر آرمیده بود كه آیات آغاز سوره مُدَّثِّر (آیات ۱ تا ۷ ) توسط جبرئیل بر آن حضرت، نازل گردید:
«یا أَیهَا الْمُدَّثِّرُ * قُمْ فَأَنْذِرْ * وَ رَبَّكَ فَكَبِّرْ * وَ ثِیابَكَ فَطَهِّرْ * وَ الرُّجْزَ فَاهْجُرْ * وَ لا تَمْنُنْ تَسْتَكْثِرُ * وَ لِرَبِّكَ فَاصْبِرْ؛ای در بستر خواب آرمیده ؛ برخیز و مردم را هشدار ده و پروردگارت را بزرگ بشمار و لباست را پاك كن ؛ و از پلیدیها بپرهیز و منّت مگذار و فزونی مَطَلَب و به خاطر پروردگارت مقاومت كن به این ترتیب آغاز اسلام، با نام خدا، خواندن، قلم، قیام، هشدار، پاكی و اخلاص و بزرگداشت خدا شروع شد
بعثت كه معنی رستاخیز معنوی و انقلاب در همه امور است با انقلاب فرهنگی آغاز گردید، چرا كه پایه و اساس انقلابها به خواندن و نوشتن و پاكسازی و بهسازی انقلاب فرهنگی بستگی دارد
فلسفه و اهداف بعثت
بعثت بزرگ ترین نعمت خداوند بر بشر است و جا دارد كه خداوند بر این نعمت منت گذارد و این احسان و نیكویى را به رخ آنان بكشد، چنان كه مىفرماید:«لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلىَ الْمُۆْمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولًا مِّنْ أَنفُسِهِمْ یَتْلُواْ عَلَیهِْمْ ءَایَاتِهِ وَ یُزَكِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ إِن كاَنُواْ مِن قَبْلُ لَفِى ضَلَالٍ مُّبِینٍ آل عمران/ ۱۶۴ خداوند برمۆمنان منت نهاد نعمت بزرگى بخشید هنگامى كه در میان آنها پیامبرى از خودشان برانگیخت كه آیات او را بر آنها بخواند و آنها را پاك كند و كتاب و حكمت بیاموزد و البته پیش از آن در گمراهى آشكار بودند. در این آیه خداوند به مهمترین اهداف بعثت اشاره می فرماید یَتْلُواْ عَلَیهِْمْ ءَایَاتِهِ وَ یُزَكِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَ الْحِكْمَةَ
تلاوت آیات الهى
تَلَا یعنى بطورى از او پیروى كرد كه میانشان چیز دیگرى حائل نبود پیروى و متابعت بدون حائل و واسطه اینگونه پیروى، گاهى متابعت جسمى است و گاه با اقتداء و فرمانبرى در حكم است و گاهى نیز پیروى و پیاپى خواندن و تدبّر و اندیشه است پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله با خواندن آیات پروردگار و آشنا ساختن گوش دل و افكار مردم با این آیات، آنها را آماده تربیت مىنماید، كه مقدمه تعلیم و تربیت است
تربیت و تعلیم
یكى از مهمترین برنامههاى پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله تربیت انسانهاست. تربیت به معناى فراهم كردن زمینهها و عوامل براى به فعلیت رساندن و شكوفا نمودن استعدادهاى انسان در جهت مطلوب است یكى از دانشمندان فرانسوى میگوید بزرگترین قانون اصلاح و تعلیم و تربیت همان حقایقى است كه به نام وحى قسمت به قسمت بر محمد صلى الله علیه و آله نازل شده و امروز به نام قرآن در بین بشر است پیامبراسلام صلى الله علیه و آله در مدتى كوتاه، انسان هایى بزرگ، مانند على علیه السلام، زهرا علیها السلام، سلمان فارسى، ابوذر، مقداد و را تربیت كرد. حضرت محمد صلى الله علیه و آله كاشف معدنهاى نهفته انسانیت بود. زیرا النَّاسُ مَعَادِنُ كَمَعَادِنِ الذَّهَبِ وَ الْفِضَّة مردم مانند معدنهاى طلا و نقره هستند.
انسان داراى استعدادهاى نهفته است كه براى بهره ورى صحیح باید آنها را کشف کرد تا به ارزش حقیقى خود دست یابند.
كلمه یزكیهم در اینجا به معناى تربیت و پاكسازى است و شامل پاك شدن از آلودگی هاى اعتقادى اخلاقى و رفتارى میباشد.
در قرآن كریم مفهوم تهذیب نفس با واژه تزكیه آمده است قَدْ أَفْلَحَ مَن تَزَكىَ اعلی/ ۱۴ رستگار شد كسى كه خود را تزكیه كرد
واژه تربیت در قرآن در جنبههاى جسمانى و مادى به كار رفته است، نظیر أَلَمْ نُرَبِّکَ فِینَا وَلِیدًا شعراء/۱۸
آیا در دوران كودكى تو را در میان جمع خود تربیت نكردیم؟ كه سخن فرعون است كه خود را مربى موسى معرفى میكند، یعنى از نظر جسمانى و امكانات مادى تو را بزرگ كردم
پیامبر اسلام صلى الله علیه وآله هدف از بعثت خود را كامل كردن مكارم اخلاق بیان كرده است بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَكَارِمَ الْأَخْلَاق من براى كاملكردن فضایل اخلاقى مبعوث شده ام اهمیت اخلاق و تزكیه نفس بر كسى پوشیده نیست جوامع مختلف به آن نیازمندند، زیرا تنها راه نجات از گمراهی ها فسادها، جهل، جنگ و خونریزى ها و در پرتو اخلاق صحیح و آراسته شدن به ارزشها و مكارم اخلاقى است پس بیاییم در این روز زیبا از خداوند متعال بخواهیم که از این پس اخلاق ما را به اخلاق محمّدی مزیّن گرداند
منابع
1⃣مجمع البیان، ج ۱۰ ص ۲۴۱
2⃣مفردات ألفاظ القرآن، ص ۱۶۷
3⃣ در منگهم Dermnghem، دانشمند فرانسوى، به نقل از بانك تكبیر بعثت بنوى ص ۲۸۳
4⃣ بحار الأنوار ط - بیروت ج ۵۸ ص ۶۵ باب ۴۲ حقیقة النفس و الروح و أحوالهما .
5⃣ مجمع البیان ج ۱ ص ۴۲۹