راه غلبه بر نفس، محاسبه است.

بعضی اولیای خدا یک دفتری همراه خود داشتند
و هر کاری که می کردند می نوشتند، در آخر روز
هم نشسته و حساب کارهای خود را می کردند
که ما در این روز چه کردیم،چه مقدار اطاعت
خداوند متعال را نمودیم، چه مقدار سرپیچی
و نافرمانی کردیم.

امام موسی کاظم (علیه السلام) فرمودند:
از ما نیست کسی که هر روز به حساب نفس خود
نرسد؛ پس اگر کار خوبی انجام داده بود خــدا را
شـکـــر کند و از خدا بخواهد که آن کار را بیشتر
و بهتر بتواند انجام دهد و اگر کار بدی انجام داده
بود استغفار و توبه نماید.

بحار الأنوار، ج‏۷۲

حضرت رسول اکرم (ص ) فرمودند: 
انسان مؤمن نخواهد بود، تا این که به حساب
نفسش برسد؛ شدیدتر از حسابرسی شریک با
شریکش و مولی با بنده اش

حار الأنوار، ج‏۷۲