حکیم بودن لقمان و راز آن

در آیه 12 سوره لقمان مى خوانیم:

و لقد آتینا لقمان الحکمه; ما به لقمان حکمت دادیم.

این آیه بیانگر آن است که خداوندى که حکیم مطلق است, حکیم بودن لقمان را امضا کرده و او را از حکمت سرشارش, بهره مند ساخته است.
در این که لقمان, پیامبر بود یا نه؟ شیوه بیان قرآن نشان مى دهد که او پیغمبر نبوده است, و در روایات نیز با صراحت, پیغمبر بودن او نفى شده, از جمله روایت شده پیامبر اسلام(ص) فرمود:

((حقا اقول لم یکن لقمان نبیا ولکن عبدا کثیر التفکر, حسن الیقین, احب الله فاحبه, و من علیه بالحکمه;

به حق مى گویم که لقمان, پیامبر نبود, ولى بنده اى بود که بسیار فکر مى کرد, ایمان و یقینش عالى بود, خدا را دوست داشت, و خدا نیز او را دوست داشت, و خداوند نعمت حکمت را به او عنایت فرمود.))
اینک این سوال پیش مىآید که حضرت لقمان(ع) با این که پیامبر نبود, چگونه داراى مقام ارجمند حکمت شد و خداوند بخشى از حکمت او را به عنوان اندرز قرآنى, در کنار نصایح خود قرار داد؟
پاسخ آن که لقمان(ع) یک انسان پاک و مخلص و باصفا و… و در صراط سیر و سلوک و عرفان, زحمت ها کشید, و بر اثر مخالفت با هوس هاى نفسانى و تحمل دشوارىها و ریاضت و نفس کشى, داراى چنان لیاقتى شد که خداوند چشمه هاى حکمت را در وجود او به جوشش درآورد.
آرى قابلیت قابل موجب لطف مخصوص الهى مى شود,

و باران در باغ, لاله مى رویاند نه در شورزار, چنان که پیامبر(ص) و امام صادق(ع) فرمودند:

((ما اخلص عبد لله عزوجل اربعین صباحا الا جرت ینابیع الحکمه من قلبه على لسانه هر بنده اى که تنها براى خدا چهل روز اخلاص ورزد, خداوند چشمه هاى حکمت را از قلبش به زبانش جارى سازد.)

حجت الاسلام محمدی اشتهاردی